IDFA selecteerde terecht deze duistere maar verhelderende documentaire van de Noorse regisseur Tonje Hessen Schei. Wetenschappers als de architect achter ChatGPT en de grondlegger van de huidige A.I.-ontwikkelingen waarschuwen voor de gevaren van hun werk, terwijl ze de mogelijkheden en de onmogelijke aantrekkingskracht ervan uitleggen.

Dit indrukwekkende Duitse expressionistische meesterwerk was de eerste film ooit waarin intelligente machines werden afgebeeld en zou het sciencefictionfilmgenre inluiden. Regisseur Fritz Lang en scenarioschrijver/toenmalige vrouw Thea von Harbou voorzagen een dystopie waarin de hogere klassen de lagere klassen regeren, gebruik makend van een machinetechnologie die alleen zij konden bouwen.

Beslissen over hoe om te gaan met de Russische atoomdreiging wordt in de jaren zestig zo ingewikkeld dat de Amerikaanse regering een A.I. ontwikkelt om namens hen speltheorie te bedrijven. Duidelijke taak, geen risico, zou je zeggen – maar ‘Colossus’ ontdekt dat hij een Russische tegenhanger heeft en al snel communiceren de twee supercomputers op manieren die voor mensen onbegrijpelijk – en zeer gevaarlijk – zijn.

Deze cultklassieker van John Boor, die vooral bekend staat als de film waarin Sean Connery voortdurend een weinigverhullende rode mankini en paardenstaart draagt, bevat een krachtige metafoor van hoe de ‘haves’ technologie gebruiken om de ‘have-nots’ te onderdrukken, terwijl ze zelf onsterfelijk zijn en genieten van orgies.

Hoe vaak je dit meesterwerk uit 1999 ook op het grote scherm ziet, het blijft imponerend en verrassend vol ingenieuze details. Wie had gedacht dat de inmiddels profetische geschiedenislessen van Morpheus al zo vroeg in onze 21e eeuw werkelijkheid zouden kunnen worden?

Oscar Isaac, Alicia Vikander en Domnhall Gleeson stralen van het scherm in deze driehander waarin een techmiljardair speelt met de relatie tussen mens en robot, met verstrekkende gevolgen. Het is een huiveringwekkende maar meeslepende film, zich afspelend in een van de mooiste huizen ooit gefilmd.

Precies de film die je zou verwachten als het liefdeskind tussen Stanley Kubrick en Steven Spielberg. Het is gedurfd filmmaken, visueel verbluffend en soms een tikkeltje vreemd (Jude Law als seksrobot is niet erg Spielbergiaans). De film laat ons zien hoe wreed ons spelen met bewustzijn kan zijn.

Na het succes van The Social Dilemma (2019) vond voormalig Google-ontwerpethicus en klokkenluider Tristan Harris een nog grotere vis om te vangen. In de gefilmde lezing The A.I. Dilemma, verkondigen Harris en zijn mede-oprichter van het Center of Humane Technology een publiek vol tech-managers en -oprichters op de hoogte van hoe gevaarlijk A.I. is geworden in zijn zeer recente bestaan.

Binnen de cyberpunk-rage die begon met Akira besloot een eigenzinnige Italiaan een Europese versie van de toekomst te maken. Gabriele Salvatores won in 1992 een Oscar met Mediterraneo en gebruikte dat credit door in de filmstudio’s van Milaan een oogverblindende futuristische wereld te creëren – een zeer geglobaliseerde, waar veel culturen naast elkaar bestaan (let op de Nederlandse dialoog).

Het kostte Mamoru Oshii tien jaar om het vervolg te creëren op zijn film die het anime-genre omvergooide (en The Matrix inspireerde). Dit oogverblindende spektakel maakt gebruik van vele animatietechnieken en imponeert van begin tot eind. Ghost in the Shell 2 is een onvervalste anime-klassieker, net als zijn voorganger, en loont meerdere kijkbeurten – vooral in de bioscoop.